Zdjęcia HDR — jak je zrobić?

Duża rozpiętość tonalna zdjęcia sprawia, że kolory są nasycone, światła i cienie dobrze widoczne. Jak dojść do takiego efektu?

Kluczem jest rozpiętość tonalna fotografowanej sceny, czyli różnica pomiędzy jej najjaśniejszym i najciemniejszym punktem mierzona w jednostkach EV. Problem dotyczy głównie fotografii krajobrazowej, ale spotkać się z nim można nawet, wtedy gdy fotografujemy wnętrza, za oknem, które jest w kadrze, mocno świeci słońce. Efekty są mizerne – jasna plama okna i ciemna część kadru wokół niego. Można zmieniać ekspozycję, ale nie uda się w zwykłym trybie sfotografować całości tak, by wszystkie fragmenty kadru były perfekcyjnie doświetlone. Aparat bez włączonej funkcji HDR nie zobaczy i nie zarejestruje tego, co widzi człowiek. Wzrok ma nad aparatem tę przewagę, że dostosowuje się do panujących warunków oświetleniowych a mózg błyskawicznie te zmiany łączy w jeden obraz. Oczy mają znacznie wyższy zakres dynamiki niż większość czujników elektronicznych. Najlepsze z tych czujników mają zakresy dynamiczne około 13,5 stopni światła, podczas gdy ludzkie oczy są bliżej 18-24 stopni.

Technologia HDR jest pewną analogią do takiej pracy mózgu. Też polega na łączeniu obrazów o różnym zakresie tonalnym, by uzyskać takie zdjęcie, na którym będą poprawnie doświetlone wszystkie partie kadru.

Aby taki rezultat otrzymać, trzeba wykonać przynajmniej trzy zdjęcia, a każde z nich musi zawierać przewagę jednej informacji tonalnej. Pierwsze musi poprawnie ukazywać najjaśniejsze partie kadru, drugie średnio oświetlone i trzecie te najciemniejsze. Można też skorzystać z opcji bracketingu (czyli naświetlania kilku klatek z różnymi ustawieniami ekspozycji), ale wszystkie te zdjęcia powinny być wykonywane ze statywu. Chodzi przede wszystkim o to, by kadr był zawsze ten sam. Na koniec pozostanie już tylko połączenie trzech obrazów w jeden – to zadanie dla programu do obróbki zdjęć – tak by stworzyć jednolitą, naturalnie wyglądającą całość.

Podczas pracy nad zdjęciami HDR trzeba pamiętać o kilku sprawach – o obowiązkowym statywie już mówiliśmy. Po drugie: najlepsze efekty daje manualny tryb ustawiania ostrości i ekspozycji. Zdjęcia powinny mieć identyczne ustawienia ostrości, balansu bieli, przysłony i czułości. Podczas wykonywania kolejnych zdjęć z myślą o HDR, poszczególne ujęcia powinny dzielić od jednego do dwóch stopni skali EV, przy czym różnica jednego stopnia EV odpowiada dwukrotnemu wydłużeniu czasu ekspozycji. Jeśli to możliwe, warto skorzystać z możliwości zapisu zdjęć w formacie .RAW. Pozwala on rejestrację zdecydowanie większej więcej szczegółów niż zapis .JPG.

Podsumowując, aby stworzyć zdjęcie HDR, należy:

wybrać tryb preselekcji przysłony i ustawić wartość ISO oraz przysłonę, przełączyć tryb pomiaru ekspozycji na uśredniony lub wielosegmentowy. Z takimi ustawieniami aparat będzie wybierać średnią ekspozycję na podstawie wszystkich tonów w ujęciu,

• użyć pokrętła kompensacji ekspozycji, aby wykorzystać efekt niedoświetlenia i prześwietlenia sceny. Wartość zależy od ilości jasnych i ciemnych elementów ujęcia,
• rozpocząć od różnic wynoszących 1 stopień EV. Zrobić zdjęcie z pokrętłem korekty ekspozycji ustawionym na -1, a następnie przekręcić je do pozycji -2 i -3. Powtórzyć z prześwietleniem w pozycji +1, +2 i +3,
• można też użyć sekwencji naświetlania (AEB), która umożliwia ustawienie wartości niedoświetlenia i prześwietlenia, a następnie wykonuje całą serię zdjęć za jednym razem.

W tym miejscu warto powiedzieć o rozwiązaniu, dzięki któremu możliwe jest wykonanie zdjęcia HDR z jednego tylko ujęcia. Warunkiem jednak jest zapis tego obrazu właśnie w formacie .RAW. W programie wywołującym RAW-y trzeba wywołać kilkakrotnie z różnymi wartościami korekty ekspozycji i zapisać w bezstratnym formacie TIFF. Następnie, po skopiowaniu tak utworzonych plików, wyczyścić je z zapisanych informacji metadanych EXIF i zlecić aplikacji tworzącej HDR wykonanie zadania.