Matryca VA czy IPS?

Podstawowe zasady działania matryc

Matryce odpowiadają za najważniejszą funkcję monitora czy telewizora, czyli wyświetlanie obrazu. Matryce współpracując z licznymi podsprzętami komputera czy telewizora mają za zadanie przetworzyć docierające do nich informacje na pożądany efekt wizualny na wyświetlaczu. Współczesne monitory i telewizory korzystają z różnych technologii (matryca VA czy IPS lub TN, o których w szczegółach przeczytasz poniżej), lecz posiadają wspólny mianownik, którym są kryształy ciekłe (stąd nazwa „wyświetlacz ciekłokrystaliczny”, czyli LCD – liquid-crystal display). Te bardzo ciekawe pod względem swojego działania i właściwości fizycznych kryształy charakteryzują się posiadaniem fazy łączącej w sobie cechy odnajdywane zarówno w krystalicznym stanie skupienia, jak i ciekłym). Pozwala to im na szybką zmianę swoich właściwości, co wykorzystywane jest przy wytwarzaniu pożądanego obrazu na monitorze. W dużym skrócie – odpowiednia wartość działającego na nie pola elektrycznego zmienia ich ułożenie względem siebie i wyświetlacza, co z kolei wpływa na polaryzację światła. Mówiąc prostszym językiem – malutkie kryształy ciekłe zmieniają swoje ułożenie, przez co światło przebiega przez nie winny sposób. To z kolei pozwala na wyświetlanie każdego piksela z inną barwą. To, jak zostaną ułożone kryształy i jak będą zmieniały swoje ułożenie, wpływa na to, z jaką szybkością będą w stanie pracować, z jaką jakością będą odtwarzały barwy na monitorze oraz jaki będzie ich kąt pracy (dla użytkowników: kąt widzenia).

Każdy z rodzajów matryc wyróżnia się konkretnym sposobem ułożenia kryształów, co niesie za sobą zalety, jak i wady. Przejdźmy do bardziej szczegółowego omówienia najpopularniejszych rozwiązań na rynku, byś mógł w pełni świadomie odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki rodzaj urządzenia będzie dla Ciebie optymalny – matryca VA czy IPS, a może TN?

Typ matrycy VA

Zacznijmy od matryc VA, gdyż są najczęściej występującym w naszych domach rozwiązaniem. Skrót VA stoi za wyrażeniem Vertical Alignment, co z języka angielskiego możemy przetłumaczyć jako pionowe ułożenie. Sposób działania matryc tego rodzaju opiera się na molekułach kryształów, które przy pełnym wygaszeniu piksela próbują ustawić się jak najbardziej pionowo względem siebie, czyli prostopadle do wyświetlacza. Wraz ze zwiększaniem jasności pikseli, molekuły obracają się, dążąc do równomiernego, równoległego rozłożenia do ekranu. Jak to wpływa na działanie monitorów i telewizorów, w których zastosowano technologię Vertical Alignment?

Typ matrycy VA znajduje się między IPS a TN. Zakres kolorów jest zbliżony do panelu IPS, a kąt widzenia nieco mniejszy niż w przypadku ekranu IPS, ale większy niż w TN. To, co wyróżnia monitory VA, to wysoki współczynnik kontrastu. Warto również wiedzieć, że różnica między jasnym i ciemnym światłem jest bardzo widoczna na tego typu ekranach. Telewizor z matrycą typu VA warto wziąć pod uwagę, gdy szukamy ekranu uniwersalnego, który dobrze spisze się w każdych warunkach oświetleniowych. Chociaż wiele paneli VA ma częstotliwość odświeżania 60 Hz, na tego typu ekranach można również znaleźć ekrany o częstotliwości 120 Hz lub większej.

Matryce TN

Wspomnijmy po krótce również o monitorach TN. Jest to dziś dość rzadko stosowane rozwiązanie ze względu na wyższa jakość pracy innych urządzeń. Czym są matryce TN? Ekrany do gier z panelem TN mają gorszą gamę barw niż inne warianty. W porównaniu np. z ekranem IPS, kolory wyglądają nieco bardziej matowo. Kąt widzenia jest również mniejszy niż w przypadku innych typów paneli do gier. TN stoi za wyrażeniem Twisted Nematic. Nazwa wywodzi się od środkowego elementu budowy matrycy, gdzie przy pełnym wygaszeniu piksela, jeden z molekuł kryształu ustawiony jest pionowo, czyli prostopadle do wyświetlacza. W ramach zwiększania natężania jasności danego piksela dany molekuł stopniowo zmienia swoje ustawienie, by przy największej możliwej jasności obrócić się o 90 stopni i ułożyć się równolegle z otaczającymi go molekułami kryształu.

Czym jest matryca IPS?

Monitory IPS przez wielu uważane są za najbardziej zaawansowany i profesjonalny rodzaj tego typu sprzętów. Do niedawana monitory i telewizory wyposażone w technologię IPS znacznie odbiegały cenowo w górę od swoich odpowiedników. Z czasem jednak technologia odnalazła nowe środki produkcji tego rodzaju urządzeń, co obniżyło finalny koszt monitorów. Mimo wszystko szykując się do kupna urządzenia z matrycą IPS nadal powinniśmy przygotować się na nieco wyższe wydatki. Skąd bierze się unikalność matryc IPS? IPS jest skrótem od angielskiego in-plane switching, co opisuje charakterystyczny sposób działania ciekłych kryształów przy tego rodzaju rozwiązaniu. Kryształy zamiast się obracać, niejako podróżują wzdłuż wyświetlacza. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że wraz ze zwiększaniem się jasności piksela, molekuły kryształu wydłużają się wzdłuż wyświetlacza.

Panele IPS mają najwyższą gamę kolorów. Oznacza to, że te ekrany najbardziej realistycznie przedstawiają grafikę Twoich gier i filmów. Ekran IPS łączy to z szerokimi kątami widzenia, dzięki czemu możesz zobaczyć ostre obrazy, jeśli nie jesteś bezpośrednio przed monitorem, na przykład, jeżeli grasz z kilkoma osobami w tym samym czasie. Wyświetlacz z IPS ma zazwyczaj najniższą częstotliwość odświeżania – ta powyżej 75 Hz jest w rzeczywistości niezwykła dla tego typu wyświetlaczy. Oznacza to, że grasz w gry z dużą liczbą klatek na sekundę mniej płynnie niż w przypadku innych typów ekranów. Chociaż IPS nie są znane z niskiego czasu reakcji, większość ma czas odpowiedzi wynoszący 4 milisekundy. W wielu grach nie powoduje to większych problemów. 

Wszystkie typy paneli mają swoje zalety i wady. Ci, którzy szukają ekranu, który oferuje głównie wysoką częstotliwość odświeżania i niewielkie rozmycie ruchu, powinni pomyśleć o TN. Natomiast VA oferuje wysoki kontrast, szybkość reakcji oraz odświeżania ekranu. Wielbiciele filmów z pewnością zadowoleni będą z wyboru matryc rodzaju IPS. Oferują one przede wszystkim niezwykle precyzyjne odwzorowanie kolorów, lecz również szerokie kąty widzenia, co powinniśmy docenić szczególnie oglądając filmy i seriale w towarzystwie przyjaciół i rodziny – każdy będzie miał dostęp do tak samo zapierających dech w piersiach kadrów.

A więc matryca IPS czy VA? Decyzja oczywiście zależy od przeznaczenia takiego monitora oraz warunków, w jakich będzie używany. Na koniec warto pamiętać, że na szczęście nowoczesne matryce niezależnie o tego czy to VA, czy IPS zapewnią Ci jakość obrazu najwyższej klasy.