Wzmacniacz do gramofonu – sprawdź, jaki wybrać oraz jak go podłączyć

Poradniki Eksperta

Gramofon to w systemie audio wyjątkowe źródło dźwięku. Choć mogłoby się wydawać, że odtwarzacze płyt winylowych mają lata świetności już za sobą, to w praktyce, w ostatnich latach ich popularność – wręcz przeciwnie – znacznie wzrosła. Na płytach gramofonowych znajdziemy dziś nie tylko stare, klasyczne nagrania, ale także nowe albumy, które często mają swoje premiery jednocześnie na płytach CD, w Internecie i na winylach. Aby w pełni cieszyć się odtwarzaniem muzyki z „czarnej płyty”, nie wystarczy jednak sam gramofon. Niezbędny jest także odpowiedni przedwzmacniacz, wzmacniacz lub amplituner oraz współpracujące z nim kolumny głośnikowe. Jaki wybrać wzmacniacz do gramofonu? W naszym poradniku podpowiadamy na co zwrócić uwagę, wybierając tego typu sprzęt audio.

Przedwzmacniacz gramofonowy ma za zadanie wstępnie wzmocnić dźwięk odtwarzany przez gramofon, a także ukształtować odpowiednio charakterystykę częstotliwościową sygnału, zanim trafi on do kolejnych układów wzmacniających. W praktyce, wykorzystanie odpowiedniego przedwzmacniacza w systemie audio z gramofonem jako źródłem dźwięku, jest niezbędne. To właśnie od przedwzmacniacza zależy w dużej mierze brzmienie takiego zestawu stereo.

W systemach audiofilskich z gramofonem, zwykle stosuje się przedwzmacniacz w postaci odrębnego modułu (z oddzielnym zasilaniem, zamkniętym w osobnej obudowie), co ma pomóc zmniejszyć wpływ niepożądanych interferencji na jakość sygnału audio. Niekiedy jednak, taki moduł jest już zintegrowany z gramofonem. Wynika to ze specyficznego zapisu, jaki stosowany jest na płytach winylowych. Sygnał taki, ma niestandardowo ukształtowaną charakterystykę częstotliwościową. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że tony wysokie mają znacznie wyższy poziom, a tony niskie poziom mocno obniżony. Charakterystyka ta jest wyrównywana właśnie przez zastosowanie odpowiedniego przedwzmacniacza gramofonowego, ponieważ ma on charakterystykę odwrotną do wspomnianej. Kształt charakterystyki częstotliwościowej jest zdefiniowany, jako tzw. krzywa RIAA (z ang. Recording Industry Association of America), opracowana w 1955 r. przez Amerykańskie Stowarzyszenie Przemysłu Fonograficznego. Zastosowanie wspomnianej krzywej sprawia również, że podczas odczytu płyty przez gramofon wszelkie trzaski i szumy będą znacznie mniej słyszalne.

Jeśli gramofon nie ma wbudowanego przedwzmacniacza, wówczas niezbędne będzie urządzenie, które w taki moduł jest wyposażone. Może to być, np. wzmacniacz do gramofonu lub amplituner z wejściem Phono. Rozpiętość cenowa tego typu sprzętu, podobnie zresztą jak i gramofonów, jest ogromna. Pozwala to dobrać urządzenie dopasowane do potrzeb i wymagań użytkownika, zarówno pod względem dostępnych funkcji i rozwiązań technicznych, jak i jakości dźwięku. Dzięki temu, możemy wydobyć z gramofonu i płyty winylowej maksimum możliwości brzmieniowych.

Tego typu sprzęt (wzmacniacz do gramofonu), jest wyposażony w złącze z uziemieniem, które jest niezbędne do uzyskania odpowiedniej jakości dźwięku, podczas odtwarzania płyt winylowych. Pozwala ono ponadto wyrównać różnicę potencjałów dla końców wkładki gramofonowej i przedwzmacniacza, a tym samym uniknąć zakłóceń elektromagnetycznych, które pojawiają się pod postacią charakterystycznego, słyszalnego buczenia.

Warto wspomnieć, że przedwzmacniacze przeznaczone są zarówno do wkładek gramofonowych typu MM (od ang. Moving Magnet, czyli z ruchomym magnesem), jak i MC (ang. Moving Coil, czyli z ruchomą cewką), a niektóre wyłącznie do jednego z nich. Przy wyborze odpowiedniego przedwzmacniacza, powinniśmy więc zwrócić uwagę na to, czy może on poprawnie współpracować z danym rodzajem wkładki, którą akurat wykorzystujemy w posiadanym przez nas gramofonie. Niektóre modele mają możliwość zmiany obciążenia, zależnie od tego, z jakim typem wkładki pracuje ramię gramofonu.

Podłączenie gramofonu do wzmacniacza jest bardzo łatwe. Najczęściej wystarczy – za pomocą odpowiedniego okablowania audio – podpiąć go do odpowiednio przystosowanego wejścia wzmacniacza lub amplitunera, które jest zwykle opisane na tylnym panelu urządzenia, jako Phono. Uziemienie podłącza się do specjalnej śruby oznaczonej często jako GND (od ang. ground), znajdującej się na tylnym panelu obudowy przedwzmacniacza lub wzmacniacza z wejściem Phono (oczywiście, jeśli nie korzystamy z zewnętrznego przedwzmacniacza).

Należy też pamiętać, aby gramofonu bez zintegrowanego modułu przedwzmacniacza, nie podłączać do wejścia audio dostępnego, np. w amplitunerze lub wzmacniacza stereo innego niż gramofonowe, gdyż standardowe wejście liniowe ma zbyt małe wzmocnienie oraz charakterystykę przenoszenia, która nie pozwala na uzyskanie odpowiedniej jakości brzmienia z wykorzystaniem gramofonu, bez użycia przedwzmacniacza.

Gramofon z wbudowanym już przedwzmacniaczem można podłączyć bezpośrednio do zestawu aktywnych kolumn głośnikowych, czyli zintegrowanych ze wzmacniaczem, o mocy dopasowanej do przetworników elektroakustycznych. Zwykle jest to wzmacniacz do gramofonu klasy D (czyli analogowy układ impulsowy). Mogą to być duże kolumny podłogowe lub mniejsze – podstawkowe. W pomieszczeniach o niewielkiej kubaturze, wystarczające mogą okazać się modele podstawkowe. Jeśli jednak dysponujesz dużym salonem, wówczas lepiej mogą sprawdzić się aktywne kolumny podstawkowe większej mocy.

Modele aktywne zwykle sprzedawane są w parach. Wówczas jedna z kolumn ma wbudowane odpowiednie układy elektroniczne oraz złącza i zasila drugą kolumnę zestawu. Głośniki aktywne mogą mieć na panelu frontowym korektory brzmienia w postaci pokręteł, co umożliwia dopasowanie poziomu niskich i wysokich tonów w odtwarzanym sygnale audio do preferencji użytkownika.

Gramofon zintegrowany z przedwzmacniaczem podłączany jest do odpowiedniego złącza analogowego, dostępnego w takich kolumnach, najczęściej wejścia liniowego 2 x RCA. Głośniki aktywne mogą obsłużyć również inne, dodatkowe źródła dźwięku, w tym także cyfrowe. Mogą mieć wbudowane złącze USB, a nawet czytnik kart pamięci, co pozwala na odtwarzanie audio z przenośnych pamięci flash. Niektóre mają także wbudowany moduł Bluetooth, dzięki któremu możemy strumieniowo odtwarzać audio z urządzeń mobilnych.

Jeśli nie chcesz do domowego systemu audio kupować rozbudowanego zestawu urządzeń w postaci gramofonu z przedwzmacniaczem, wzmacniacza (lub amplitunera) oraz stereofonicznego systemu głośnikowego, dobrym wyborem może okazać się zakup urządzenia typu „wszystko w jednym”. Taki wielofunkcyjny model w jednej obudowie ma gramofon, przedwzmacniacz gramofonowy, wzmacniacz audio, a także przetworniki elektroakustyczne oraz różnorodne złącza cyfrowe i analogowe. Oprócz dodatkowych złączy audio, dostępne może być, podobnie jak w kolumnach aktywnych, wejście USB, a nawet czytnik kart pamięci. Niektóre tego typu modele, umożliwiają zgrywanie zawartości winyla do plików audio, najczęściej w formacie MP3, na podłączony do urządzenia pendrive.

Systemy zintegrowane mogą mieć także dodatkowe moduły, takie jak np. napęd CD, odtwarzacz kaset magnetofonowych, a także tuner radiowy (zwykle analogowy, pozwalający na odtwarzanie programów nadawanych w paśmie UKF). Często dostępne jest także wejście liniowe audio, co pozwala na przewodową współpracę z różnorodnymi urządzeniami, np. smartfonami lub tabletami. Zwykle model typu „wszystko w jednym”, ma również wyjście słuchawkowe, co umożliwia dyskretne odtwarzanie płyt gramofonowych, bez przeszkadzania pozostałym domownikom.

Tego typu sprzęt ma wbudowane niewielkiej mocy wzmacniacze i głośniki, co sprawia, że jest w pełni samodzielnym urządzeniem audio. Zwykle ma jednak również opcję podłączenia go do zewnętrznego nagłośnienia (dzięki odpowiednim wyjściom audio, np. 2 x RCA).