Rodzaje hamulców rowerowych i ich budowa

Każdy pojazd oprócz tego, że ma nas zawieźć w miarę szybko do określonego punktu, musi zrobić to bezpiecznie. Skoro nabraliśmy prędkości, to musimy się zatrzymać. Szybki rozwój technologii powoduje, że możemy jeździć coraz szybciej nie tylko po utwardzonych drogach, ale też zjeżdżać z zawrotnymi prędkościami z wysokich i stromych górskich terenów. Hamulce rowerowe przeszły dość długą drogę ewolucji, od hamowania butem o ziemię lub obcieranie o koło, po dźwignię, naciskającą z góry na koło, które w tamtych czasach jeszcze nie posiadało opony. Kolejne, bardziej współczesne konstrukcje są w rożnych zmodyfikowanych odmianach stosowane do dziś. Hamulec w tylnej piaście zwany torpedo, czy jeszcze w dalszym ciągu popularne hamulce szczękowe działające na obręcz koła, należą do najpopularniejszych i najskuteczniejszych obecnie hamulców tarczowych. Jakie rodzaje hamulców rowerowych będą najodpowiedniejsze?

Hamulce typu „torpedo” są zamontowane w piaście tylnego koła. Działają poprzez obrót pedałami do tyłu. Jest to stara, sprawdzona konstrukcja, stosowana w rowerach miejskich. Nie znajduje ona zastosowania w sporcie z uwagi na dużą wagę, małą precyzję hamowania oraz długą reakcję. Jadąc rowerem, kiedy wykonamy w tył pół obrotu, mija całkiem długa chwila, zanim hamulec zacznie hamować. Piasty z hamulcem w pedałach występują też ze zintegrowanymi przerzutkami, ale znacznie podnosi to wagę pojazdu.

Hamulce szczękowe działają na obręcz koła. To dwa klocki zbudowane z odpowiedniej gumowej mieszanki, które po obu stronach ściskają obręcz koła szczękami uruchamianymi ręką za pomocą dźwigni hamulcowej. Siła z dźwigni przenoszona jest stalową linką na szczęki z klockami hamulcowymi. Występują różne rodzaje hamulców rowerowych typu szczękowego. Zaczęło się od hamulców szczękowych typu U-brake, gdzie dwa ramiona szczęk w miejscu skrzyżowania są przymocowane do ramy. Między nimi jest sprężyna, która rozwiera ramiona szczęk, natomiast każde pociągnięcie za dźwignię powoduje zaciśnięcie klocków na obręczy. Hamulce nie mają dużej siły hamowania, ale z racji bardzo niskiej wagi, są stosowane ciągle w kolarstwie szosowym.

Kolejna wersja tych hamulców to cantiliver. Są to dwa ramiona przymocowane oddzielnie za pomocą pivotów (specjalne miejsce na ramie lub widelcu przygotowane do zamontowania hamulca). Oba ramiona połączone są ze sobą krótką linką, do której z kolei za pomocą specjalnego złącza przymocowana jest właściwa linka pociągana dźwignią hamulca. Hamulce te znalazły zastosowanie w pierwszych rowerach górskich. Umieszczenie szczęk oddzielnie pozwoliło na użycie szerokich opon.

Niestety z uwagi na trudną regulację i słabą siłę hamowania, zostały zastąpione przez kolejne, ulepszone hamulce szczękowe typu V-brake. To również dwa przykręcone za pomocą pivotów proste ramiona, ale z zupełnie innym prowadzeniem linki. Linka do jednego ramienia przymocowana jest na stałe, przez drugie jedynie przechodzi. Pociągniecie dźwignią linki powoduje ściągnięcie ramion i zaciskanie klocków na obręczy. Rozwiązanie to sprawia, że posiadają dużą siłę hamowania, są lekkie, łatwe w regulacji i mają stosunkowo szybki czas reakcji. Tak dużo zalet powoduje, że hamulce te są w dalszym ciągu popularne i stosowane praktycznie we wszystkich rodzajach rowerów. Hamulce typu V-brake występowały również w wersji hydraulicznej, gdzie linka hamulcowa została zastąpiona płynem hamulcowym, takim samym, jak stosuje się w samochodach. Cechowały się jeszcze większą siłą hamowania.

Sprawdź również:

Jak odpowietrzyć hamulce w rowerze?

Piszczące hamulce w rowerze - co zrobić?

Klocki hamulcowe w naszej ofercie:

Ogólnie ich budowa nie wydaje się skomplikowana, ponieważ wszystko w nich jest zabudowane. Z kolei to, jak długo wchodziły do świata rowerów oraz ich przewaga w działaniu nad pozostałymi, może stwarzać wrażenie, że są bardzo skomplikowane. Wchodziły długo, głównie ze względu na wagę. O ile w downhill’u, gdzie najbardziej liczy się skuteczność ich działania, są już od dawna, to już w sportach, w których mocno stawia się na wagę, trzeba było czekać na ulepszenia, które pozwolą tę wagę znacznie zredukować. Dlatego dość długo trwało, zanim trafiły one jako standard do rowerów szosowych. Co prawda ich waga w dalszym ciągu jest większa niż hamulców szczękowych, ale są już na tyle lekkie, a przede wszystkim skuteczne, że i tu można powiedzieć, że trwale się zadomowiły.

Hamulce tarczowe składają się z czterech elementów. Klamki hamulcowej, zacisku, przewodu z płynem lub linki łączących oba te elementy oraz tarczy hamulcowej. Oczywiście hamulce tarczowe są cały czas modernizowane, więc powstało już kilka standardów mocowań zarówno zacisków, jak i tarcz, a także kilka rodzajów klocków, zarówno pod względem użycia materiałów ciernych, jak i ich kształtu.

Klamka hamulcowa, umieszczona jest na kierownicy. Jej naciśnięcie powoduje w zależności od rodzaju hamulca, wzrost ciśnienia płynu lub napięcie linki. W ten sposób, siła przekazana jest do zacisku hamulca, w którym znajdują się klocki hamulcowe. Do piasty koła z kolei, zamontowana jest tarcza, która przechodzi przez zacisk. Po wciśnięciu dźwigni hamulca, wytworzone ciśnienie bądź ciągnięta linka, powodują wypchnięcie z zacisku klocków hamulcowych, które oddziałują z kolei na tarczę hamulcową. W tak – wydaje się – prosty sposób dochodzi do zatrzymania kręcącego się koła, a tym samym roweru.

W zależności od tego, co powoduje ruch klocka hamulcowego, zależy główny podział na rodzaje hamulców tarczowych. Wyróżniamy dwa ich rodzaje: hydrauliczne i mechaniczne. W hydraulicznych, siła wynikająca z pociągnięcia klamki hamulcowej jest przenoszona na zacisk i znajdujące się w nim klocki za pomocą płynu hamulcowego.

W hamulcach mechanicznych, odpowiada za to stalowa linka. Każdy z wymienionych typów, ma swoje wady i zalety. Zdecydowanie więcej zalet mają hamulce hydrauliczne i dlatego spotkamy je w średniej i wyższej klasie rowerów. Mechaniczne hamulce tarczowe, trafiają głównie do rowerów budżetowych.

Do zalet hamulców mechanicznych, należy zaliczyć łatwość regulacji, łatwiejsze serwisowanie oraz niższą cenę. Wadą jest natomiast większa masa oraz mniejsza siła hamowania i modulacja.

Hamulce hydrauliczne – to jeżeli chodzi o jakość hamowania – same zalety. Największa siła i najlepsza modulacja. Do wad można zaliczyć jedynie trudniejsze serwisowanie, wymagające trochę narzędzi i wiedzy oraz ich wyższa cena.

Podstawowa różnica między tymi dwoma hamulcami, to sposób przenoszenia siły. Linka hamulcowa, została zastąpiona płynem hamulcowym. W zależności od producenta i zastosowanego rozwiązania, stosowany jest popularny płyn hamulcowy znany z samochodów DOT4 lub olej mineralny. Pierwsze rozwiązanie jest bardziej odporne na przegrzanie hamulców, zaś drugie – odporniejsze na wilgoć i co ważne w dzisiejszych czasach – bardziej ekologiczne.

Zacisk hamulca to serce systemu. To w nim wprawione w ruch za pomocą linki bądź oleju tłoczki, wypychają klocki hamulcowe i zaciskają na tarczy. Zaciski do rowerów zjazdowych, mogą posiadać nawet cztery tłoczki. Dzięki temu, można zastosować większy klocek, a tym samym hamulce będą miały większą siłę hamowania oraz skuteczność. Ważny jest standard mocowania zacisków: nowszy Post Mount (PM), czy starszy International Standard (IS). W nowszym, zacisk montowany jest bezpośrednio do ramy lub widelca, a w starszym odbywa się to za pomocą adaptera. W przypadku rowerów szosowych, spotkamy się z jeszcze innym standardem, a mianowicie Flat Mount. Daje on większą sztywność, jeszcze prostszą konstrukcję, a tym samym wagę.

Tarcze występują w kilku rozmiarach średnic. Przez dłuższy czas, najbardziej popularną średnicą była tarcza 160 mm. Większa tarcza, to większa siła hamowania i większa skuteczność hamulców, więc z czasem pojawiły się tarcze o średnicy 180 mm, a potem nawet 203 mm, które montowane były głównie w rowerach zjazdowych. Obecnie tarcze 180 mm, spotkamy praktycznie w większości rowerów górskich. W rowerach szosowych z kolei, stosowane są tarcze o średnicy 140 mm. Tarcze różnią się też sposobem montowania do piasty. Wyróżniamy tu dwa standardy. Tarcze mocowane są do piasty w systemie IS czyli za pomocą 6 śrub lub opatentowanym przez Shimano systemie Centerlock, w którym tarcza dokręcana jest specjalnym pierścieniem. Drugi standard wymaga specjalnego klucza do założenia tarczy, zresztą tego samego, który służy do zdejmowania kaset. Z uwagi na równomierne dociśnięcie i centralne ułożenie tarczy, drugi system wydaje się bardziej praktyczny.

W całym układzie, nie bez wpływu na hamowanie są klocki hamulcowe. Dobór odpowiednich, może znacznie poprawić jakość hamowania. Należy przy tym zwrócić uwagę, że nie wszystkie rodzaje klocków, mogą współpracować ze wszystkim tarczami. Są bowiem tarcze, które przygotowane są do współpracy wyłącznie z klockami żywicznymi. Używanie ich z innymi, „twardszymi” klockami, nie tylko szybciej je zużyje, ale także może przegrzać i pokrzywić tarczę.

Klocki hamulcowe, to najszybciej zużywający się element systemu. Pora ich wymiany, może być dobrym momentem do eksperymentowania też z innymi rodzajami klocków. Ogólnie, poza różnymi opatentowanymi przez producentów mieszankami elementów ciernych klocka, możemy je podzielić na trzy główne kategorie: klocki żywiczne, metaliczne i półmetaliczne.

Każde z nich zbudowane są z różnych materiałów, a przez to zupełnie inaczej hamują. Klocki metaliczne zapewniają dużą siłę hamowania, ale głośniej pracują, a podczas hamowania w deszczu potrafią wydobywać się z nich naprawdę przeraźliwe dźwięki. Są twardsze, dlatego też szybciej zużywają tarcze hamulcowe. Okładziny organiczne zwane też żywicznymi, dają mniejszą moc, ale są dużo cichsze. Charakteryzują się też lepszą modulacją, czyli pozwalają na lepsze wyczucie hamowania. Zalety obu rodzajów klocków, połączono w okładzinach półmetalicznych. W celu polepszania skuteczności działania hamulców, stosuje się dodatkowe chłodzenie. Dostępne są zarówno klocki, jak i tarcze, wyposażone w aluminiowe radiatory, które sprawniej odprowadzają ciepło podczas hamowania, co ma wpływ na zwiększenie jego skuteczności.

Jak widzimy, dostępne na rynku rodzaje hamulców tarczowych, dają duże możliwości wyboru, a także późniejszej ich modyfikacji. W zależności od naszych potrzeb i stylu jazdy, możemy wybrać odpowiednie dla siebie, a dodatkowo później je modyfikować. Kombinacji jest mnóstwo – od prostych tarczowych, mechanicznych z tarczami 160 mm i klockami żywicznymi, po super mocne hydrauliczne, z zaciskami czterotłoczkowymi, klockami metalicznymi i dużymi 203-mm tarczami. Każde z nich działają zdecydowanie lepiej niż konstrukcje szczękowe czy V-brake, a dodatkowo poprzez modernizację niektórych elementów, możemy jeszcze bardziej zwiększyć ich skuteczność.

Powrót